Sosyal Hayat Nedir?
İnsan sosyal bir yaşam formudur. Diğer bir ifade ile insanlar sosyal yaratıklardır. Bunun sonucu olarak da insanlar topluluk hâlinde yaşarlar. Topluluk hâlindeki yaşama sosyal hayat adı verilmektedir.
Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar Nelerdir?
Sosyal yani toplumsal bir yaşam formu olmanın kaçı¬nılmaz bir sonucu olarak da topluluk hâlinde yaşamanın birtakım düzen kurallarının olması gerekmektedir. İşte, insanların bir arada yaşıyor olmalarına sosyal/toplumsal hayat ve bu bir arada yaşa-manın gerektirdiği düzenin sağlanmasına yönelik kurallara da sosyal hayatı düzenleyen kurallar denilmektedir.
Kural olarak sosyal hayatı düzenleyen kurallar şunlardır:
– Ahlak kuralları
– Din kuralları – Yaptırımı manevi niteliktedir.
– Görgü kuralları – Yaptırımı manevi niteliktedir
– Hukuk kuralları – Yaptırımı maddi niteliktedir.
Bu kurallar arasında “Örf ve âdet kuralları” şeklinde beşinci bir başlik açan yazarlar da bulunmakla birlikte, esasında örf ve âdet kuralları (diğer adıyla gelenek ve görenekler); din, görgü ve ahlak kurallarının genel adı olarak da kullanılmaktadır. Hatta din, görgü ve özellikle de ahlak kuralları hukuk kuralları hâline gelmesine de örf ve âdet hukuku adı verilmektedir.
a-) Ahlak Kuralları
Bir kişinin kendisine ve topluma yönelik olarak nasıl bir davranış biçimi içerisinde bulunması gerektiğini belirten kurallardır.
Ahlak kuralları da kendi içerisinde ikili bir ayrıma tabi tutulmaktadır. Sübjektif ahlak kuralları ve objektif ahlak kuralları.
1-) Sübjektif Ahlak Kuralları
Eğer söz konusu ahlak kuralı kişinin kendisine yönelik ve kendisi/iç dünyası ile ilgili bir durumu içeren ahlak kuralı ise bu kurala sübjektif ahlak kuralı denilmektedir.
Yalan söylememek
Kötü hisler beslememek
İyi şeyler düşünmek gibi
2-) Objektif Ahlak Kuralları
Eğer söz konusu ahlak kuralı kişinin diğer kişilerle yönelik ve toplumla/dış dünya ile ilgili bir durumu içeren ahlak kuralı İse bu kurala objektif ahlak kuralı denilmektedir.
Ahlak kuralları manevi yaptırımlıdır ve en sık rastlanılan yaptırım şekilleri ayıplama ve forama: olarak karşımıza çıkar. Ahlak kuralları iyi ve kötü/doğru ve yanlışı birbirinden ayırır.
b-) Din Kuralları
Allah tarafından konulmuş olan, peygamberler ve kutsal kitaplar aracılığı ile insanlara iletilmiş olan kurallardır.
Oruç tutmak
Namaz kılmak
Zekât vermek
Hacca gitmek gibi
Din kuralları da manevi yaptırımlıdır ve en bilinen yaptırım şekilleri günahkâr sayılma ve ahirette hesap verme olarak karşımıza çıkar.
c-) Görgü Kurallar
Bir kişinin belirli bir durumda veya belirli bir olayda nasıl davranması gerektiği ile ilgili kurallardır.
Selam vermek
Hastam yaşlı, engelli kişilere toplu taşıma araçlarında yer vermek
Yemek adabı .
Hasta yakınlarımızı ve arkadaşlarımızı ziyaret etmek
Bankada sıramıza uymak.
Görgü kuralları da manevi yaptırımlıdırlar. En bilinen ve en sık rastlanılan yaptırım şekilleri alaya alınma ve küçük görülme olarak karşımıza çıkar.
Görgü kuralları, bir olay karşısındaki davranış biçimini içerir, duyguları içermez. Oysa ahlak kuralları ve din kurallarında bir sürekli tekrarlanma ve devamlılık belirtir.
d-) Hukuk Kuralları
Devlet gücü ve otoritesi tarafından konulmuş ve uygulanan, kişilerin toplumda ne şekilde hareket etmesi gerektiği ile ilgili kurallar bütündür.
-Tazminat (maddi ve manevi)
-Hükümsüzlük (yokluk, butlan, tek taraflı bağlamazlık) Cebrî icra (haciz, iflas)
-Ceza (hapis, adli para cezası)
-İptal (İdari işlemin mahkemece en baştan itibaren ortadan kaldırılması)
Hukuk kuralları maddi yaptırımlıdır. Yani yaptırımının zorlayıcılığı vardır. Bu zorlayıclığının arkasında devlet otoritesi bulunmaktadır.
ı. Yazılı olması
II. Maddi yaptırımlı olması
Yukarıda verilenlerden hangileri hukuk kurallarını diğer toplumsal düzen kurallarıdan ayıran farktır?
Bu soruya ilişkin cevap sadece II. önermede belirtilen olmaktadır. Yani maddi yaptırımlı olması önermesidir. Zira diğer sosyal hayatı düzenleyen kurallar arasında din kuralları da yazılı olmaktadır. Maddi yaptırım denilince aklımıza gelecek tek kural hukuk kuralıdır.
