TBMM Oylama Usulleri
İşaretle Oylama Nedir?
Türkiye Büyük Millet Meclisinde oylama kural olarak işaretli oylama ile yapılır. Buna göre Anayasa’nın veya içtüzüğün açık oylama ya da gizli oylama şartı koştuğu haller dışındaki hâller ile işaretle oylama yapılacağı şart koşulmuş hâllerde ve hangi usulün uygulanacağı belirtilmemiş olan hâllerde işaretle oylama yapılacaktır.
İşaretle oylama usulünde, milletvekilleri el kaldırırlar, bir anlaşmazlık olması hâlinde ayağa kalkarak oy verilir. Ancak tereddüt devam ediyorsa en az 5 milletvekilinin talebi üzerine kabul edenlerin bir tarafa kabul etmeyenlerin diğer tarafa toplanması sureti ile de oy kullanılabilir.
Açık Oylama Nedir?
Anayasa ve İçtüzük’te açık oylama yapılması belirtilmiş olan konular ile işaretle oylanması belirtilmiş olup da 15 milletvekilinin talebi üzerine yapılan oylamada işaretle oylama yerine açık oylama yapılmasına karar alınmış olan konularda açık oylama yapılır.
Açık oylamada milletvekilleri adı, soyadı okununca ayağa kalkar ve yüksek sesle kabul, ret veya çekimser diyerek oyunu belirtir. Bunun yanında adlarının ve soyadlarının yer aldığı oy pusulalarını Başkanlık Divanı önüne konulan kabul, ret veya çekimser yazılı kutucuklara atarak da oy kullanabilirler. Son olarak da elektronik oylama da açık oylama olarak düzenlenmektedir.
Hangi Hallerde Açık Oylama Yapılır?
– Bütçe kanunu tasarısı görüşmeleri
– Erken seçim kararı alınması görüşmeleri
-Af önergesi görüşmeleri
– Güven oylaması
– Uluslararası antlaşmaların uygun bulunmasına dair kanun çıkarılması
Gizli Oylama Nedir?
Kanunların gizli oylama yapılmasını emrettiği hâller ile işaretle veya açık oylama yapılabilen hâllerde 20 milletvekilinin talebi üzerine gizli oylamaya dönülmesi kararı alınan konularda gizli oylama yapılır.
Gizli oylamada vekiller kapalı bir kabine girerek ellerinde bulunan renkli yuvarlakları kutucuklara atarlar. Beyaz yuvarlak kabul, kırmızı yuvarlak ret ve yeşil yuvarlak da çekimser anlamına gelmektedir.
Örneğin;
– Anayasa değişiklikleri oylaması
– Meclis başkan seçimi oylaması
– Kamu baş denetçisi seçimi oylaması
– Sayıştay başkan ve üyeleri seçimi oylaması
– Anayasa Mahkemesinin 3 üyesinin seçimi oylaması
– Milletvekilinin bağdaşmayan iş yapmakta ısrar etmesi üzerine milletvekilliğinin düşürülmesi oylaması
– Meclis soruşturması açılması oylaması
– Yüce Divana sevk oylamaları
Gizli oylama açık ya da işaretle oylama usulüne çevrilemez.
Anayasa veya kanun gereğince açık oylamanın zorunlu bulunduğu hallerde, İçtüzüğün işaret oyuyla halinin Zorunlu olduğunu belirttiği konularda, açık oylamanın İçtüzük uyarınca işlem üzerine yapıldığı durumlarda gizli oylama yapılamaz.
2010 değişikliği ile TBMM Genel Kurulunca seçilen ilk kamu baş denetçisi Mehmet Nihat ÖMEROGLU olmuştur.
