Manevi unsur, kişinin (failin) suç işleme konusundaki iradesini ifade etmektedir ve onun iç dünyası ile ilgili bir kavramdır. Bu nedenle de soyut unsur olarak da adlandırılmaktadır. Kusurluluk diye ifade edilen manevi unsurda, failde bilme ve isteme iradesinin bulunması aranmaktadır. Bu çerçevede kusurun ağırlık derecesine göre suçun “kusura göre sınıflandırması” yapılmaktadır. Eğer failin kusurluluk derecesi ağır ise bunlara kasten işlenen suçlar, eğer failin kusurluluk derecesi hafif ise bunlara da taksirle işlenen suçlar denilmektedir.
Kasten İşlenen Suçlar Nelerdir?
Kasten işlenen suçlarda failin ayırt etme gücü ve suç işleme iradesi vardır ve bu iradesine istinaden fail suç olduğunu bildiği ve sonucunu da suç olarak işlemek istediği hareketi yapmaktadır. Yani fail bilerek ve isteyerek hareket ederek elde etmek istediği sonuca varmaktadır yani işlemek istediği suçu işlemektedir.
Aşağıdaki örneklerde de görüleceği üzere failler fiillerini, o fiillerin suç olduğunu bilerek ve o suçu işlemeyi isteyerek yapmaktadırlar. Dolayısıyla da kasten işlenen suçlar söz konusudur:
-Ali yolda giderken kan davalısı Veli’yi görmüş, hemen silahını çıkararak u öldürmek için ona ateş etmiş ve onu kalbinden vurarak ağır yaralamıştır. Birkaç dakik eli, hayatını kaybetmiştir. (kasten öldürme suçu)
-Cem ,evinde çok para sı olduğunu bildiği komşusu Can’ın tatile gitmesini beklemiştir ve Can tatile gittiğinde onun evine girerek kasada bulunan para mücevherleri alarak çıkmıştır. (hırsızlık suçu).
Taksirle İşlenen Suçlar Nelerdir?
Taksirle işlenen suçlarda da failin ayırt etme gücü vardır ama yaptığı hareketinde suç işleme iradesiyle hareket etmemektedir. İşte bu iradeye istinaden fail bilerek ve bilinçli olarak bir hareket yapmakta ancak suç işleme iradesi ve isteği olmadığından istemediği bir sonuca varmaktadır. Yani fail bilerek ve isteyerek hareket etmekte ama istemediği bir sonucu elde etmektedir yani suç işlemeyi istemez iken suç işlemektedir.
-Hasan, kırmızı ışık yanmasına karşın aracının hızını kesmek ve durmak yerine karşıdan karşıya kimsenin geçmediğini görerek devam etmiş ve yaya geçidine geldiğinde o esnada kendisine yeşil yandığı için karşıya geçmek için yola atlayan yaya Hüseyin’e çarparak onun hayatını kaybetmesine neden olmuştur, (Hasan icrai bir hareket ile taksirle öldürme suçu işlemiş olmaktadır.)
– Hastabakıcı Harun, TV’deki maça dalarak hasta Mehmet’in alması gereken ilacı vermeyi unutmuş ve vermemiştir. Mehmet hayatı için önemli olan ilacı alamadığı için hayatını kaybetmiştir. (Harun ihmali bir hareketle taksirle öldürme suçu işlemiş olmaktadır.)
Kasten işlenen suçlarda fail o suçu işlemeyi arzular iken taksirle işlenen suçlarda fail suç işlemeyi istememekledir. Fakat her iki suç tipinde de ortak nokta bilme ve isteme ifadelerinin faillerde yer almasıdır.
Kasten işlenen suçlarda failin hareketi o suça yönelmiştir, taksirle işlenen suçlarda failin hareketi başka bir neticeye yönelmiş iken istemeden suç neticesi ortaya çıkmıştır.
Bazı kaynaklarda hatalı olarak taksirle işlenen suçlara; failin bilmeden ve istemeden suç işlemesi şeklinde bir tanım verilmektedir. Bir kişide bilme ve isteme iradesi yok ise o durumda o kişinin ayırt etme gücü de yoktur ve dolayısıyla da kusurdan bahsedilemez. (Bu durumda olanlara en güzel örnek de akıl hastalarıdır.) Kusurdan bahsedilemiyorsa 0 zaman taksir ya da kast kavramlarından da bahsedilemez. Dolayısıyla da ortada bir suç olacaktır ama kusura dayanan bir suç olmayacaktır yani taksirle veya kasıtla işlenen bir suç söz konusu olmayacaktır. Dikkat edilmesi gereken nokta, taksirli suçlarda da failde bilme ve isteme iradesi vardır yani fail yine ayırt etme gücüne sahip, bilinci yerinde biridir, sadece suç işleme iradesi ve isteği yoktur.
