Siyasi partiler, benzer siyasi görüşleri paylaşan kişilerin bir ülkenin yönetiminde söz sahibi olmak üzere kurdukları örgütlerdir. Siyasi partiler, 22 Nisan 1983 tarih ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasasına göre kurulur.
Siyasi Partilerin Kurma Şartları
-Siyasi partiler, partiye üye olma yeterliliğine sahip en az otuz kişi tarafından kurulur.
– Bu kişilerin Türk vatandaşı olması zorunludur.
– Siyasi partileri genel merkezinin Ankara’da bulunması gereklidir.
– Siyasi partiler Anayasa ve kanunlar çerçevesinde, önceden izin almaksızın serbestçe kurulurlar.
– Her Türk vatandaşı kanunda ve parti tüzüğünde gösterilen şartlara ve usullere göre siyasi partilere üye olma ve dilediği anda üyelikten çekilme hakkına sahiptir.
– Kimse, aynı Zamanda birden fazla siyasi partinin üyesi olamaz, aksi hâlde üyelik sıfatı bu siyasi partilerin hepsinden birden sona ermiş sayılır.
-Kimse, bir partinin birden fazla teşkilat birimine üye kaydolamaz, aksi hâlde son kayıt tarihinden önce yapılmış olan üyelik kayıtları geçersizdir.
-Siyasi partiler Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı olarak çalışırlar.
– Siyasi partileri kuruluş, organların seçimi, işleyişi, faaliyetleri ve kararları Anayasa’da nitelikleri belirtilen demokrasi esaslarina aykırı olamaz.
Anayasada siyasi partiler: “Anayasa ve kanunlara uygun olarak; milletvekili ve mahalli idareler seçimleri yoluyla, tüzük ve programlarında belirlenen görüşleri doğrultusunda çalışmaları ve açık propagandaları ile milli iradenin oluşmasını sağlayarak demokratik bir devlet ve toplum düzeni içinde ülkenin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşması amacını güden ve ülke çapında faaliyet göstermek üzere teşkilatlanan tüzel kişiliği sahip kurulur” şeklinde tanımlanmışlardır.
Siyasi Partilerin, Program ve Eylemleri
– Devletin bağımsızlığına, bütünlüğüne aykırı olamaz.
– İnsan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olamaz.
– Sınıf veya zümre diktatörlüğüne ve bunları savunmaya teşvik edemez.
– Demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz.
Siyasi Partilere Üye Olamayanlar
– Hakimler ve savcılar
– Sayıştay ve diğer yüksek yargı organlarının başkan, başkanvekili, üyeleri, başsavcı ve başsavcı vekilleri
– Kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, TSK personeli
– Askerî öğrenciler
– Yükseköğretim öncesi öğrenciler
Siyasi Parti Grupları Nedir?
En az 20 milletvekiline sahip olan partiler bir grup kurarlar ve bu grup olarak hareket ederler. Burada amaç hizipleşmeyi önlemektir. Aynı zamanda gerek Anayasa ve gerekse iç tüzük, grubu olan siyasi partilere grubu olmayanlara oranla daha fazla imkân ve yetkiler tanımıştır.
Örneğin;
– Cumhurbaşkanınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi durumunda kurulacak geçici Bakanlar Kuruluna siyasi parti gruplarının oranlarına göre üye alınır.
-İktidar ve ana muhalefet partisi meclis gruplarının Anayasa Mahkemesi iptal davası açma yetkileri vardır.
– Siyasi parti grupları, diğer milletvekillerinden farklı ve öncelikli söz hakkına sahiptir.
– Kural olarak, parti grupları adına yapılacak konuşma süresi 20, milletvekillerinin kendi adına yapacakları konuşma süresi 10 dakikadır.
Siyasi Parti Grupları Ne Yapar?
-Divana vekilleri oranında üye gönderirler.
– Gensoru önerisinde bulunabilirler.
– Komisyonlara vekilleri oranında üye gönderirler.
– Genel görüşme önerisinde bulunabilirler
-Meclis araştırma önerisinde bulunabilirler.
Siyasi Parti Grupları Neler Yapamaz?
– TBMM başkanlığına aday gösteremezler.
– Meclis soruşturması ile ilgili görüşme yapıp karar alamazlar
– Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasıyla alakalı görüşme yapıp karar alamazlar.
Danışma Meclisi Nedir?
Başkanını Meclis başkanının yaptığı ve sadece grubu olan siyasi partilerin grup başkanları veya başkan vekillerinin de üyelerini oluşturduğu, meclisin uyumlu çalışması amacına yönelik olarak bağlayıcılığı olmayan ve danışma niteliğinde kararlar alan bir kuruldur.
Meclis başkanı resen veya bir üyenin talep etmesi üzerine toplantı çağrısı yapar ve çağrının yapılmasından itibaren en geç 24 saat içerisinde toplantısını gerçekleştirir.
TBMM Komisyonları Nelerdir?
Kanunların kabulü aşamasından önce görüşülüp tartışılıp son taslak halinin verildiği küçük kurullardır. Komisyonlar, TBMM Başkanlığınca havale edilen konular üzerine görüşlerini hazırlarlar ve bir rapor hâlinde TBMM Başkanlığına sunarlar.
Hâlihazırda TBMM’de 20 sürekli 2 de geçici komisyon vardır.
TBMM İhtisas Komisyonları
– AB Uyum Komisyonu
– Kadın – Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu
– Adalet Komisyonu
– KİT Komisyonu
– Anayasa Komisyonu
– Millî Eğitim Komisyonu
– Bayındırlık Komisyonu
– Millî Savunma Komisyonu
– Çevre Komisyonu
– Plan ve Bütçe Komisyonu
– Dilekçe Komisyonu
-Sağlık Komisyonu
– Dışişleri Komisyonu
– Sanayi Komisyonu
– İçişleri Komisyonu
– Tarım Komisyonu
– insan Hakları Komisyonu
TBMM Geçici Komisyonlar
Bu komisyonlar ancak ihtiyaç duyulduğunda kurulup görev yaparlar ve gerek kalmadığında dağılırlar.
Bunlar:
– Meclis Araştırma Komisyonu
– Meclis Soruşturma Komisyonu
