Örf Adet Hukuku Nedir?
Hukukumuz yazılı bir hukuktur. Ancak ülkemizde bazı konularda toplumda uzun yıllar boyunca uygulanan ve genel tarafından kabul gören kurallar da bulunmaktadır. Bu kurallar yetkili makamlarca konulmamışlardır ancak toplum bu kurallara uyulmasını talep etmektedir. İşte bu nedenledir ki bazı yazılı olmayan hukuk kurallarına da (ki bunlar genelde ahlak, din ve görgü kurallarından oluşmakta ve bunlara genel olarak örf ve âdet denilmektedir.) maddi yaptırım bağlanmıştır. Böylelikle söz konusu yazılı olmayan örf ve âdet olarak adlandırılan bu kurallar maddi yaptırıma bağlanınca da örf ve âdet hukuku adını almıştır.
Örf ve âdet ile örf ve âdet hukuku karıştırılmamalıdır; Nitekim örf ve âdet diğer adı ile gelenek ve göreneklere aykırı davranmanın yaptırımı manevi olmaktadır. Ancak örf ve âdet hukuku bu manevi yaptırımı kaldırıp yerine maddi yaptırım getirilmesi nedeniyle örf ve âdet kuralını örf ve âdet hukuku kuralı hâline getirmiştir.
Örf ve Adet Hukukunun Unsurları
Bir örf ve âdetin ya da bir gelenek ve göreneğin örf ve âdet hukuku haline gelebilmesi için birtakım unsurların bir arada bulunması gerekmektedir. Bunlar:
-Maddi unsur (sürekli tekrarlanma)
– Manevi unsur (genel kanı ve inanç)
– Hukuki unsur (maddi yaptırım)
Maddi Unsur Nedir?
Maddi unsur ile ifade edilmek istenen husus, toplumca kabul görmüş olan bir davranış biçiminin 0 toplumda sürekli olarak dış dünyaya (maddi dünyaya) yansıtılması yani sürekli tekrarlanan bir davranış biçimi olmasıdır. Bu tekrarlanma olumlu bir davranış biçimi olabileceği gibi (yapmak, vermek) olumsuz bir davranış biçimi de olabilir. (yapmamak, kaçınmak, uzak durmak vb.) Önemli olan, toplumda bu yapma ya da yapmama davranış biçiminin sürekli tekrar ediyor olmasıdır.
Manevi Unsur Nedir?
Manevi unsur ile ifade edilmek istenen husus, toplumda sürekli olarak tekrarlanan olumlu ya da olumsuz davranış biçiminin iyi, kötü/doğru, yanlış olduğu yönünde genel bir kanının ve inancın bulunmasıdır.
Hukuki Unsur Nedir?
Bir düşünce ve davranışın toplumda sadece maddi ve manevi unsura sahip olması hâlinde o düşünce ve davranış örf ve âdet olur yani gelenek ve görenek olur. Yaptırımı da manevi yaptırım olacaktır. Işte bu aşamada söz konusu düşünce ve davranışa aykırılığa manevi değil de maddi yaptırım uygulanır ise o durumda artık, o gelenek ve görenek örf ve âdet değil, örf ve âdet hukuku adını alır ve hukukun kaynakları arasında yer alır.
