Hakkın tanımı ve hukuki niteliği konusunda birçok farklı görüş bulunmaktadır, Ancak en kabul edilen tanım şudur: Hak hukuken korunan ve sahibine bu korunmadan yararlanma yetkisi verilen menfaattir.
Hakkın tanımını yapan görüşler temelde 3 tanedir. Bunlar;
İrade Teorisi: Hak hukukun kişiye tanıdığı irade, kudret veya hakimiyettir.
Menfaat Teorisi: Hak, hukuk düzenince korunan menfaatidir.
Karma Teori: Hak hukuken korunan ve sahibine bu korunmadan yararlanma yetkisi verilen menfaattir.
Hak Türleri Nelerdir?
Hakları en temelde kamu hakları ve özel haklar olmak üzere ikili bir ayrıma tabi tutabiliriz. Daha sonra bu iki ana başlık altına da değişik sınıflandırmalar çerçevesinde hakları ayırabilmek mümkündür.
*Kamu Hakları
– Kişisek haklar
– Sosyal ve ekonomik haklar
– Siyasal haklar
* Özel Haklar
– Niteliklerine göre özel haklar
– Konularına göre özel haklar
– Kullanım alanlarına göre özel haklar
– Amaçlarına göre özel haklar
Kamu Hakları ve Özel Haklar Arasındaki Farklar
-Kamu haklarından sadece vatandaşlar yararlanabilir, Yabancılar yararlanamaz. Bu nedenle de kamu haklarından yararlanmada ve kullanma konusunda eşitlik bulunmaz. Ancak istisnaen mütekabiliyet çerçevesinde bazı kamu haklarından yabancılarda yararlanabilir. ( dilekçe hakkı gibi)
– Özel haklarda eşitlik ve genellik ilkesi söz konusudur ve vatandaş yabancı ayrımı yapılmaksızın insan olma kriteri çerçevesinde herkes yararlanabilir.
-Kamu haklarında eşitsizlik sadece yabancı l vatandaş arasında değildir, vatandaş /vatandaş arasında da bazı haklar açısından hak sahibi olma değil de hakkın kullanımı açısından ayrım yapılabilmektedir. (Her vatandaş seçme ve seçilme hakkı vardır ancak bu hakkın kullanılabilmesi için kanunların aradığı yaş, eğitim şartları gibi şartların tamamlanmış olması aranır.)
– Özel haklar özel hukuk kadar eski olabildiklerinden oturmuş ve yerleşmiş haklar olup bunların neler oldukları belirlenebilmektedir.
