Volkan, basitçe anlatmak gerekirse dünya’ nın magma tabakasından yüzeyine oluşturulan naturel bir geçittir. Dünya üstünde yüzlerce volkan yer almaktadır ancak bir kaçı patlama hikayeleri ve şu anki faal halleri bu nedenle daha ünlüdürler. Daha fazlasını bilmek üzere okumaya devam edin.
Çalışmalar her sene dünyanın dört bir beraberinde patlayan yaklaşık 60 faal volkan bulunduğunu göstermektedir. Bunların çoğu okyanusların altında yer almaktadır ve bunların patlamaları jeologların alakasını çekmektedir. Endonezya, japonya ve amerika birleşik hükümetleri daha önceleri volkanik patlamaların birçok kaydedildiği ülkelerden bazılarıdır. Bu sessiz devler en kuvvetli ve yıkıcı volkanlardan bir tanesi olma potansiyeline sahiptir. Dünya genelinde meşhur bu volkanlardan kimilerine yakından göz at alış.
1) vezüv yanardağı, italya:
Bu yanardağ, ms 79 senesinde en düşük 16.000 bireyin ölümüne neden olan bütün pompei şehrini külleri dibine gömmüştür. Vezüv yanardağını dünyanın en mühim volkanlarından bir tanesi gerçekleştiren şey ise, volkanın küllerinin bütün pompei halkını ve hayvanlarını oldukları biçimde korumuş olmasıdır. Tarih vezüv yanardağının ms 79 senesindeki önemli patlamanın peşinden en düşük 40 kez patladığını sergilemiştir. Vezüv yanardağı etkin olduğunda sıvı lav püskürtmez hasara yol açan kül ve volkanik bombalardır. Ek olarak bu yanardağ dünyanın en sık sözü geçen volkanik sahalarında biridir, bu da vezüv yanardağını riskli volkanlardan bir tanesi durumuna getirmektedir.
2) cotopaxi yanardağı, ekvador:
8082_Cotopaxibugün andes dağlarının bir kısmını meydana getiren cotopaxi, pasifik alev çemberindeki volkanlar biridir. 86 kayıtlı patlama ile cotopaxi dünyanın en faal volkanlardan bir tanesi şekilde kabul edilir. Daha önceleri en olumsuz patlamalar 1744, 1768 ve 1877 yıllarında gerçekleşmiştir. Şayet bu yanardağ günümüzde patlarsa 2.000.000′ den çok kişinin hayatını devam ettirdiğü quito ve latacunga kentleri üzere mümkün bir tehdit oluşturmaktadır.
3) kilauea volkanı, hawaii:
Kilauea volkanı hawaii’nin en meşhur volkanlarından biridir. Bu volkan hawaii’nin güneydoğu kesiminde bulunmaktadır ve yanardağın önemli bir kısmı su altında kalmaktadır. Bu volkan 4 mühim volkan ile çevrilidir ve bunlar beraber bir ada oluşturmaktadır. Kilauea volkanı, daha önceki zamanların en meşhur faal yanardağı şekilde kabul edilir. Bu yanardağ ve patlamaları ile ilişkili türlü efsaneler yer alıyor. Şu anda görülebilen krater 1790 senesinde oluşmuştur ve halemaumau söylenen bir çukur krateri kapsamaktadır. Bu yanardağdaki patlama 1983 senesinde başlamıştır ve faal kalan en uzun patlamalardan bir tanesi olmuştur.
4) st. Helens yanardağı:
8082_Mount-st-helens1980 senesinde patlayan bu yanardağ abd’de tarihinin en olumsuz patlamalarından bir tanesi şekilde kabul edilir. Yaklaşık 120 sene evvel ilk kez patlamıştır. 18 mayıs 1980 tarihli patlama yaklaşık 30.000 nükleer bomba patlaması denli güçlüydü. Patlama richter ölçeğine nazaran 5.1 şekilde kaydedilmiştir ve dağın şimal kısmının yıkılmasına niçin olmuştur ve önemli bakiyede enkazın çığ şekilde devrilmesine niçin olmuştur. Patlama 9 saatten çok sürmüştür ve 150 mil kare ormanlık bölümün yanmasına niçin olmuştur. Bu patlama öncesindeki uyarılara karşın 57 insan canını almıştır.
5) fuji dağı, yanardağ:
Dünyanın en meşhur volkanlarından bir tanesi fuji dağı’dır. Aralık 1707 senesinde patlak sunan ve ocak 1708 yılına denli devam patlama tokyo’ yu küle boğdu. Bu dağ yaklaşık 12.000 feet yüksekliktedir dolayısıyla yılın önemli bir bölümünde karla kaplı şekilde kalmaktadır. Fuji dağı faal bir stratovolkan olduğu halde, fuji dağı “aktif fakat şiddetli patlama tehlikesi az olan” bir yanardağ şekilde sınıflandırılmıştır.
6) bromo dağı, şark java, endonezya:
8082_Mount-bromobromo tengger semeru ulusal parkı yer alan, bu yanardağ soluk kesecek zirvesi ile bilinen bir durumdur. Bu faal volkanlardan biridir ve aralık 2000’de patladığı vakit havaya 700 metreye denli kül saçmıştır. Patlamalar ocak 2011’de tekrar başlamıştır ve yaklaşık yedi gün denli sürmüştür. Bromo dağı önemli bir patlama daha sonra doğan iki yanardağdan bir tanesidir. Bunlardan öteki ise faal olmayan batok dağı’dır.
7) pinatubo dağı, filipinler:
Luzon adasının cabusilan dağları’nda yer edinen pinatubo dağı, son olarak 1991 senesinde patlak vermiştir ve bu sayede 20. Yüzyılın en önemli ve en meşhur volkanik patlaması olmuştur. Volkan ortalama 2,4 m3 magma ve önemli bakiyede piroklastik maddeyi dünya üstüne saçmıştır. Bu patlama hem de bir tayfunun başlangıcı ile çakışmıştır dolayısıyla kül ve yağmur karışımına niçin olmuştur. Bu da ırmak ekosisteminde kirliliğe yol açmıştır. Aerosoller stratosferde bir katman oluşturmuştur ve dünya genelinde 2 sene bünyesinde sıcaklığın yaklaşık 0.5 °c (0.9 °f) düşmesine niçin olmuştur.
8) krakatoa yanardağları, endonezya:
Krakatoa yanardağları endonezya’da bir ada oluşturmaktadır ve 1883 senesindeki patlamaları ile bilinen bir durumdur. Volkanlar o denli fazla bir sesle patlamıştır ki, temel patlama noktasından 3000 mil denli uzaktan duyulabilmektedir. Patlama hem de krakatoa adalarının 2/3’ünün yıkımına yol açmıştır ve 36.000 bireyin ölüm yahut yaralanmasına niçin olmuştur. Vakadan aylar sonra bile birey cesetleri suda yüzerken yer almıştır. Krakatoa volkanlarının şimal bölümü nihayi zamanlarda yeniden su yüzüne çıkmıştır ve tıpkı hususmda yeni bir ada oluşturmaya başlamıştır. Oluşumuna süren bu adaya “anak krakatau”( krakataunun çocuğu) denilmektedir.
9) etna yanardağı, italya (sicilya):
Etna yanardağı 3329 m. Yükseklikte olan avrupa’nın en fazla faal yanardağıdır. Sicilya’nın şark kıyısında yer edinen bir stratovolkan’ dır. Etna yanardağı dikkate kıymet bir süredir etkindir ve medeniyete yakındır dolayısıyla ayrıntılı incelemelerin yapılması icap etmektedir. Volkanik faaliyet yarım milyon seneden günümüze denli devam etmektedir. Bu volkanın birden çok kez gösterdiği en kişilikistik niteliği ise duman halkalarıdır. İlk kez 1970′ lerde kaydedilmiş olup 2000 senesinde da duman halkaları tekrarlamıştır.
10) mayon dağı, filipinler:
Simetrik konik biçimiyle yahut fevkalade koni suretiyle malum mayon dağı, filipinler’in luzon adasında yer alan faal bir volkandır. Bu yanardağ bir “stratovolkan” çeşididir ve “pasifik alev halkası”nın bir bölümünü oluşturmaktadır. Dünya üstündeki tek fevkalade koni şekilli volkan olan mayon dağı’ nın en uzun devam eden patlama dönemi 23 haziran 1897 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu patlama kesintisiz 7 gün bünyesinde devam etmiştir ve yakında yer alan köyü 15 metreye denli lava gömmüştür. Nihayi dönemlerde kaydedilen patlamalar temmuz- ekim 2006, ağustos 2008, temmuz 2009 – ocak 2010 aralıklarındadır ve bu patlamalarda herhangi bir can ve mal kaybı yaşanmamıştır.
11) popocatepetl dağı, meksika:
Orta meksika’da yer alan popocatepetl dağı, stratovolkan türü faal bir volkandır ve 730.000 yaşında bulunduğu zannediliyor. 1991 yılından bu yana belirli şekilde gazlar püskürtmeye başlamıştır, bu seneye denli sessiz halde bulunduğu kabul edilmektedir. 5426 m. Yükseklikte olan popocatepetl dağı meksika’nın en fazla zirvelerinden biridir. Normalde bu yanardağ buzullar ile kaplı idi fakat yükselen volkanik faaliyet ve hava sıcaklıkları sebebiyle yanardağı kaplayan buzullar bundan sonra mevcut değil olmuştur.
12) eyjafjallajökull, izlanda:
Eyjafjallajökull dağı çapı 2 ila 2.5 mil içinde bir kratere sahip olup, 1653 m. Yüksekliktedir. Ek olarak son dönemlerde, 2010 senesinde patlak sunan dünyanın en meşhur faal volkanlarından biridir. Patlama neticesi avrupa etrafındaki hava alanlarının kapanmasına yol açan devasa bir kül bulutuna niçin olmuştur. Bu patlamalar hava yöntemi endüstrisinin milyon dolarlar yitirmesine niçin olmuştur.
Öbür meşhur volkanlar;
-rainier dağı, washington
-tambora, endonezya
-mauna loa, hawaii
-pelée dağı, martinik (karayip adaları)
-soufrière hills volkanı, montserrat (karayip adaları)
