Uluslararası hukuk da denilen devletler özel hukuku, yabancı unsur taşıyan kişi veya şeyler arasındaki hukuki ilişkilere veya uyuşmazlıklara ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Devletler genel hukukundan farklı olarak burada karşılıklı taraflar artık kişiler olmaktadır.
Örneğin;
– Alman ile Türk arasındaki ilişki devletler özel hukukunun kapsamına girmektedir.
– Fransa ile Birleşmiş Milletler arasındaki bir ilişki devletler genel hukukunun kapsamına girmektedir.
– Fransız ile İtalyan Briç Derneği arasındaki ilişki özel hukukun kapsamına girmektedir.
Karma Hukuk Dalları Nelerdir?
Esasen kamu hukuku ağırlıklı olmakla birlikte, muhataplarının özel kişiler olması ve yoğunluklu olarak kişiler arasındaki ilişkilerden kaynaklı olması nedeniyle özel hukuk yanı da ağır basabilen hukuk dalları karma hukuk dalları olarak adlandırılmaktadırlar. Doktrinde karma hukuk dallarının neler olduğu ile ilgili olarak oldukça yoğun bir tartışma bulunmakla birlikte biz burada karma hukuk dalı oldukları çoğunluk tarafından kabul edilmiş bulunulan hukuk dallarını karma hukuk dalları başlığı altında inceleyeceğiz.
İş Hukuku Nedir?
Kişiler arasında hizmet (iş) sözleşmesinden kaynaklı kuralları ve uyuşmazlıkları düzenleyen hukuk dalıdır. İş hukukunun bir yönünde işveren ve işçiler yer alır ve bu açıdan özel hukuk ilişkisi yönü vardır ama bir yönünde de iş ilişkilerini sosyal devlet ilkesi gereği düzene sokmakla yükümlü olan ve yerine göre kendisi de bir işveren olan devlet vardır ve emredici kurallar koyarak ve bunlara uyulup uyulmadığını kontrol ederek işçiyi korumayı amaçlamaktadır.
İş hukukunun en önemli kaynağını 22 Mayıs 2003 kabul tarihli 4857 sayılı İş Kanunu, 1983 tarihli 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ve 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu oluşturmaktadır.
İşçi: Bir işverene yazılı veya sözlü bir iş sözleşmesi ile bir ücret karşılığında bağımlı olarak çalışan ve işverenin emir ve talimatları doğrultusunda görev yapan gerçek kişilere denilir.
işveren: Yazılı veya sözlü bir iş sözleşmesi ile kendi emri altında kendi işlerinin görülmesini sağlamak için belirli bir ücret karşılığında gerçek kişileri (işçileri) çalıştıran gerçek veya tüzel kişilere denir.
Örneğin;
Av. Ahmet’in yanında çalışan Sekreter Belma, o avukatın işçisidir, Avukat Ahmet ise gerçek kişi işverendir.
İş Sözleşmesi Nedir?
Bir işçinin bir işverene belirli bir ücret karşılığında, belirli zaman dilimleri içerisinde belirli veya belirsiz süreli olmak üzere çalışmayı taahhüt ettiği işverenin de görülen hizmet karşılığında belirli bir ücret ödemeyi taahhüt ettiği yazılı ya da sözlü olarak yapılabilen sözleşmedir.
-Kanun 1 yıldan az sürecek belirli süreli sözleşmelerin yazılı yapılmasını şart koşmamıştır.
-1 yıl ve daha fazla sürecek olan belirli süreli iş sözleşmeleri yazılı yapılmak zorundadır.
-Belirsiz süreli iş sözleşmeleri, ne zaman sona ereceği belli olmadığından belirsiz süreli iş sözleşmesidir. Bunların yazılı yapılması şart değildir.
İş sözleşmesi sadece İş Kanunu’nda veya sendikalar kanununda değil, aynı zamanda Türk Borçlar Kanunu’nda da düzenlenmiştir. Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen iş sözleşmesinde taraflar arasında salt eşitlik esastır, tıpkı alım satım sözleşmesi gibi. Bu nedenle de Türk Borçlar Kanunu iş hukuku açısından genel kanun konumundadır. Türk Borçlar Kanunu’na göre, iş sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen, işverenin edimi maddi bir edim olan ücret verme, işçinin edimi sürekli ve kişisel bir edim olan hizmet edimini oluşturmaktadır.
İş yeri: İş sözleşmesi çerçevesinde işin görüldüğü yere verilen isimdir.
Örneğin;
– XYZ Anonim Şirketinin ofis binası, fabrikası
– Madenler, şoför işçiler için kullandıkları otobüs, kamyon veya makam aracı
– Avukat Ahmet’in ofisi
Sendika Nedir?
En az 7 kişinin bir araya gelmesi ile önceden izin almadan ve iş kolu esasına göre kurulabilen, mensuplarının sosyal ve ekonomik menfaatlerini korumak amacıyla kurulan tüzel kişiliğe sahip mesleki bir örgüttür.
Sendikalar, işçiler, memurlar ve işverenler tarafından kurulabilir. işçi ve memur sendikaları sadece gerçek kişiler tarafından kurulabilir, özel sektör işveren sendikaları gerçek kişi ve tüzel kişi işverenler tarafından kurulabilir. Kamu sektörü işveren sendikaları ise kamu tüzel kişiliği olan veya olmayan kamu kurumları tarafından kurulur.
Memurların 1982 Anayasasına göre; sendika kurmaları, yönetmeleri, üye olmaları,toplu görüşme ve toplu iş sözleşmesi yapmaları, anlaşmazlık hâlinde grev yoluna gitmeleri yasaktı. Fakat
-1995 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile önce “sendika kurma, yönetme ve üye olma hakkı” ile “toplu görüşme yapabilme hakkı” tanındı.
-1997 yılında, daha sonra 1995 yılında yapılan bu anayasa değişikliğine paralel olarak Devlet Memurları Kanunu’nda bulunan yasak hükümleri de düzenlenerek kaldırıldı.
– 2001 yılında Kamu Görevlileri Sendikalar Kanunu 5
– 2010 yılı referanduma götürülerek kabul edilen anayasa değişikliği ile de son olarak “toplu sözleşme” hakkı tanındı.
-Memur ve diğer kamu görevlilerinin hâlen grev yasağı bulunmaktadır.
-Sendikalar iş kolu esasına göre kurulurlar.
Örneğin;
– Avcılık, Balıkçılık,Tarım ve Ormancılık İş Kolu: Tarım-iş, Orman İş, orman-İş
– Madencilik ve Taş Ocakları İş Kolu: Öz Maden-İş, Dev. Maden-Sen, Genel Maden-iş,
Konfederasyon Nasıl Kurulur?
Farklı iş kollarındaki en az 5 sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip üst mesleki örgüttür.
Grev Nedir?
Toplu görüşmeler sonucunda bir toplu iş sözleşmesi yapılamaz ve anlaşma olmaz ise işçilerin birlikte anlaşarak veya bir üst kuruluşun aldığı karar çerçevesinde toplu olarak işe gelmemeleri, işi yapmamaları veya işi yavaşlatmalarıdır.
Lokavt Nedir?
İşveren tarafından işçilerin iş yerine alınmaması suretiyle yapılan ve işçileri toplu sözleşme şartlarında ikna etmek üzere gerçekleştirilen eylemdir.
