Beslenmenin Nedir?
Canlıların büyüme, gelişme ve yaşlanma sürecinde, özetle tüm yaşamı boyunca ihtiyaç duyduğu gerekli enerjiyi ve yapı taşları sayılan hücrelerin oluşumu ile diğer yaşamsal olayların yoluna koyulmasını sağlayabilmek amacıyla, sindirilmeye ya da özümlenmeye elverişli, hava dahil, her türlü maddeyi alarak değerlendirmesidir.
Vücudumuz Besinlerden Nasıl Yararlanır?
Vücudumuz besin maddelerini değerlendirebilmek için onları parçalamak ve sadeleştirmek zorundadır. Bu da sindirim sırasında gerçekleşir. Sindirim, ağız yoluyla alınan yiyecek ve içeceklerin mekanik ve kimyasal yollarla basite indirgenmesi, yani hidroliz olayıdır. Ağız yoluyla alınan bu maddelerden karbonhidratlar tükürük amilazı ve pankreatik amilazla disakkaritlere parçalanırlar, ince bağırsakta da sükraz, maltaz ve laktaz gibi enzimlerle monosakkaritlere (glikoz, früktoz vb.) dönüşerek absorbe olurlar. Yağların sindirimi, pankreatik lipaz ve safra tuzları yardımıyla olur. Protein sindirimi ise midede pepsin ve tuz asidi etkisiyle başlar, pankreastan salınan tripsin ve kimotripsin ile devam eder. Ayrıca, vitamin ve minerallerin biyokatalizör rolünü de metabolizma için gerekli olduğunu belirtelim.
Sindirim Organları Nelerdir?
Sindirim organları; Ağız, Yutak, Yemek borusu, Mide, Pankreas, Safra kesesi, Karaciğer, İnce bağırsak (duodenum, jejunum, ileum), Kalın bağırsak (Kolon, Çekum, Rektum), Anüs ten ibarettir.
Ağız, Yutak ve Yemek Borusu Görevleri
Sindirimin başlaması, ağızda dişler yardımıyla yiyeceklerin parçalanması şeklinde ve tükürük içindeki pityalin (= o. amilaz) enzimi ile de nişasta ve benzeri maddelerin basit şekere çevrilmesi sonucu gerçekleşir. Bundan sonra, yiyecekler boğaza ve yemek borusu yardımı ile mideye ulaşır.
Midenin görevleri Nelerdir?
Sindirimin asıl hazırlandığı yerdir. Yemek borusu bitimi ile oniki parmak bağırsağı arasında, 3-5 litrelik, içi mukoza ile kaplı, kan damarları ve sinirlerle örülü proteinden yapılı, salgı yapan, torba şeklinde bir organdır. lç duvarlarında bulunan hücre ve bezler birçok önemli salgılar üretir; sindirim enzimleri, hormonlar, hidroklorik asit, intrensek faktör (B12 vitaminin ince bağırsak son kısmından emilmesi için bu faktörün varlığı şarttır). Mide kendi çıkardığı asitten kendini korumak için yapışkan, alkalen-bazik bir mukus da üretir. Yemek yenildikten yaklaşık 15 dakika sonra sindirim başlar. Mide, sindirim süresince kaslar yardımı ile her 20 saniyede bir dalgalar halinde hareket ettirilirken, sıvı ile katıyı birbirine karıştırır ve sonuçta krem kıvamında yarı sıvı bir materyal olan Kimus’u oluşturur. Diğer yandan da; müsin, pepsinojen, intrensek faktör, tuz asidi, gastrin hormonu ve az miktarda gastrik lipaz, amilaz ve jelatinaz salgılarıdır. Müsin, mide cidarını asit ortamına karşı korur, intrensek faktör ince bağırsaktan Bu vitamininin emilimini sağlar, pepsinojen ve tuz asidi ise, bir arada protein sindiriminde görevlidir. Gastrik lipaz, yalnızca tereyağı (tributrin) üzerinde etkilidir. Meydana gelen karışım ince bağırsaklar tarafından emilecek seviyeye gelince, azar azar miktarlarda, pilor kanalından 12 parmak bağırsağına (Duodenum) geçer. Sıvıların mideyi terk etmesi katılardan daha hızlıdır ve mideyi boşaltması yaklaşık 20 dakikayı alır. Katı-sıvı karışımı materyalin mideyi terk etmesi ise yaklaşık 1,5 saati bulmaktadır.
Pankreas Nedir?
Karın boşluğunda, midenin arka tarafında, omurganın bel bölümü önünde yer alan yaklaşık 15 cm uzunluğunda, kadınlarda 55 g erkeklerde 70 g ağırlığında olan pankreas; proteinaz (pepsin, tripsin, erepsin), amilaz sindirim özsuları ile insülin hormonunu üretip salgılayan çengel şeklinde bir bezdir. Özetle, karbohidrat, protein ve kısmen yağların sindirim gereklerini yerine getirir ve vücudun enerji ihtiyacı için karaciğerden kana glikojen sevkini sağlar.
İnce Bağırsak Ne İşe Yarar?
Mideye bağlı olan oniki parmak bağırsağı ile başlar ve kalın bağırsağa kadar devam eder. Gerçekte sindirimin büyük ölçüde tamamlandığı bölgedir. Uzunluğu yaklaşık 5-6 metredir. Oniki parmak bağırsağındaki enzimatik ortam sindirim ve özümsemeyi sağlar. Karaciğerden gelen safra sıvısı (intestinal lipaz = yağ sindirici = öd), pankreastan gelen proteinaz enzimleri (pepsin, tripsin ve erepsin) yani protein sindiricileri ile amilaz enzimi (karbohidrat sindircisi bu bölgede besinlerin emilimini yaparak vücudumuzun faydalanacağı hale getirirler. Yiyeceklerin, emilmeleri, kalın bağırsağa geçişi ve posadan ibaret olan son artığın dışarı atılması 12-14 saat alır. Su dışında pek az madde, kalın bağırsak tarafından emilir. Kalın bağırsağın boyu da yaklaşık 1,5 metredir.
