Kuvvetler ayrılığı yasama, yürütme ve yargı erklerinin farklı ellerde olmasını ifade etmektedir.
Kuvvetlerin Yumuşak Ayrılığı Nedir?
Yasama, yürütme ve yargı erkleri birbirlerini etkileyebiliyorlarsa kuvvetlerin yumuşak ayrılığı söz konusu olabilmektedir.
Parlamenter Hükümet Sistemi Nedir?
Kuvvetlerin yumuşak ayrılığında ilk dikkati çeken ve en eski sistem parlamentarizmdir. Parlamenter sistemde yasama meclisi halk tarafından seçilir. Daha sonra meclis yürütmeyi seçer. Parlamenter sistemin en büyük özelliği, yasama ve yürütme organları arasında tam bir iş birliğinin olması ve birbirlerinin faaliyetlerini etkileyebilmeleri veya birbirlerinin faaliyetlere katılabilmeleridir.
Parlamenter sistemin en belirgin özelliği yürütmenin iki başlı olmasıdır. Yürütmede bir sorumsuz cumhurbaşkanı (veya İngiltere örneğindeki gibi bir kral) vardır bir de sorumlu bakanlar kurulu. Cumhurbaşkanını meclis seçerken Bakanlar Kuruluna başkanlık eden başbakanı cumhurbaşkanı seçer ancak bunu meclis içinden yapmak zorundadır. Bakanları ise meclis içinden veya dışından başbakan belirler ve cumhurbaşkanına sunar, cumhurbaşkanı da göreve atar. Dolayısıyla bir kimse hem yasamada vekil olarak hem de yürütmede başbakan veya bakan olarak yer ve görev alabilir. Bakanlar ve başbakan hem bireysel hem de kolektif olarak meclise karşı sorumludur.
Parlamenter sistemde meclis yasama yaparken yürütme organı da yasa yapım faaliyetlerine katılabilirler.
Bakanlar kurulu meclisi feshedemez ama meclis bakanlar kurulunu her zaman görevden alabilir. Ancak yürütmenin diğer başı olan cumhurbaşkanı/kral da meclisi feshetme yetkisine sahiptir (seçimleri yenileme yetkisi).
Örneğin; İngiltere, Japonya, Yunanistan, İtalya, İspanya, Almanya parlamenler sistemi uygulayan ülkelerdir
Yarı Başkanlık Sistemi
Parlamenter sistemin aynısıdır. Yani halk meclis seçer, yargı bağımsızdır ve bir de iki başlı yürütme organı vardır. Tıpkı parlamenter sistemde olduğu gibi yürütmenin bir kanadında bakanlar kurulu diğer kanadında ise cumhurbaşkanı vardır. Bakanlar kurulunun kolektif ve bireysel sorumluluğu vardır. Bakanlar kurulu meclisten çıkar. Yine yürütme ve yasama işbirliği içinde hareket eder ve cumhurbaşkanının meclisi fesih (seçimleri yenileme) meclisin de bakanlar kurulunu düşürme çerçevesinde birbirlerinin görevlerine son verebilme imkânları vardır.
Parlamenter sistemden ayrıldığı noktalar ise şunlardır:
– Cumhurbaşkanını halk seçer.
– Cumhurbaşkanını sembolik yetkilere sahip değildir, başbakanla birlikte hatta bakanlar kurulu ile birlikte bazı durumlarda onlardan daha etkili olarak yürütme yetkisini kullanabilir.
– Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisini kullandığı ölçüde halka karşı sorumludur.
Örneğin; Fransa, Rusya
Kuvvetlerin Sert Ayrılığı
Başkanlık Sistemi Nedir?
Yasama, yürütme ve yargı kesin sınırlar ile birbirlerinden ayrılmışlardır. Yargıyı bir kenara bırakacak olursak yasama meclisini halk seçer ve yürütme de tek başlıdır ve bir kişiden oluşur, onu da halk seçer.
Yasama ve yürütmenin birbirlerinin görev alanlarına girmeleri mümkün değildir ve birbirlerinin görevlerine de son veremezler.
Bu nedenle de aynı kişi hem yasamada hem yürütmede yer alamayacağından başkan bir kanunun yapım aşamasına katılamaz, en fazla kanun çıkarılması konusunda yasamadan talepte bulunabilir.
Diğer yandan da yasama başkana yürütme konusunda karışamaz, en fazla tavsiye niteliğinde niyetini iletebilir.
Örneğin; ABD, Brezilya
