Devlet Şekilleri

1-) Hukuki Yapılarına Göre Devlet Türleri
a) Tekçi Devlet
– Üniter devlet
– Bölgeli devlet
b-) Karma devlet
– Federal devlet
– Konfederal devlet
2-) Egemenliğin Kaynağına Göre Devlet Türleri
– Monarşik devlet
– Teokratik devlet
– Demokratik devlet
– Oligarşik devlet

Hukuki Yapılarına Göre Devlet Türleri

Hukuki yapılarına göre devlet türleri ile ifade edilmek istenen husus, devletin yönetim şekli değil, devletin ülkesi içerisinde yasama, yürütme ve yargı erklerini içeren egemenlik olgusunun tek mi yoksa birden fazla olup da yetki paylaşımının olup olmadığı ile ilgilidir.

Tekçi Devlet Nedir?

Tekçi devlet ile ifade edilen, devlet egemenliğinin bir merkezde toplanmış olmasıdır ve yasama, yürütme ve yargı erklerine ait organlar ve bu organların icra ettikleri fonksiyonlar bir merkeze aittir.

Üniter Devlet Nedir?

En bilinen tekçi devlet modelidir. Yasama, yürütme ve yargı tek egemenliktedir. Bu devletler de tek merkez, tek yasama/yürütme/yargı, tek iktidar ve tek iç egemenlik bulunmaktadır.

Örneğin; Türkiye, Yunanistan, Fransa, İngiltere, İsrail, İzlanda, İtalya, İsveç vb.

Bölgeli Devlet Nedir?

Esasında bunlar üniter yapıları biraz yumuşatılmış devletlerdir. Ülkenin bölünmez bütünlüğü devam etmekte ancak bazı bölgelere idari, mali ve hukuki açılardan özerklikler tanınmaktadır.

Örneğin; İspanya bu konuda en güzel örnektir. Katalanya, Bask gibi bölgeleri birtakım özerkliklere sahiptir.

Karma Devlet Nedir?

Karma devlet yapısı ile ifade edilmek istenen husus, devletin egemenliğinde birden fazla iktidar/egemenlik bulunmasıdır. Yani devlet egemenliği paylaşılmıştır.

Federal Devlet Nedir?

Bir Anayasa ile kurulan ve birden fazla devletin bir araya gelmesi ile oluşturulan devlet türüdür. Federal devlette, bir üst devlet bulunur. Buna federal devlet denir, en az iki tane de ikincil düzeyde üye devlet vardır. Bunlara da federe devlet (eyalet) denir. Federal devlette üye devletler bir anayasa ile bir araya geldiklerinden dış egemenlikleri tektir ve dış egemenliği sadece federal devlet kullanır. Yani federe devletler dış bağımsızlıklarından vazgeçmişlerdir. Ayrıca anayasaya uymak zorunda olduklarından dolayı diledikleri zaman federasyonları çıkmaları da söz konusu değildir.

İç egemenlik ise her federe devlette ikili yapı oluşturur, Yani bir federal devletin ülke genelindeki iç egemenliği ve bunu temsil eden yasama, yürütme ve yargısı vardır, bir de federe devletin kendi iç egemenliği ile bunu temsil eden kendi iç yasama, yürütme ve yargısı bulunur. Bu nedenle de yasama, yürütme ve yargı erkleri ikili bir yapı gösterir. Aynı şey vatandaşlık açısından da ortaya çıkar ve hem federal vatandaşlık hem de kon federal vatandaşlık olmak üzere ikili bir vatandaşlık yapısı gözlemlenir,

Örneğin;ABD,Almanya, Kanada, Rusya vb.

Konfederal Devlet Ne Demek?

Konfederasyon esasında bir devlet yapısı değil, bir örgütlenme biçimidir. Bugün uluslararası örgütlerin çoğu birer konfederal yapıdır. Günümüze kadar konfederal bir devlet kurulmamıştır, Ancak bazı yazarlar Amerikan iç savaşındaki konfederasyonu bir devlet olarak görebilmektedirler. Yine günümüzde de Avrupa Birliği bir konfederasyon gibi algılanabilmektedir ancak her ikisi de konfederasyon olsa da konfederal devlet değildirler.

Konfederasyonun Özellikleri

-Uluslararası anlaşma ile kurulur.
– Kuran devletler diledikleri zaman örgütten ayrılabilirler.
– Devletler ne iç ne de dış egemenliklerini yitirmezler. i
– Konfederasyonun da kendi dış egemenliği yani uluslararası tüzel kişiliği vardır.

Egemenliğin Kaynağına Göre Devlet Şekilleri

Monarşik Devlet Nedir?

Egemenliğin babadan oğula geçtiği, egemenliğin geçişinin bir kraliyet sultanlık türü saltanat usulüne bağlandığı devlet türüdür. İki tipi vardır.

Mutlak Monarşi Nedir?

Egemenliğin ve devlet yönetiminin bir kişide olduğu ve bu kişinin devletin başına irsi birtakım özellikleri nedeniyle geldiği, devlet başkanlığının saltanat usulü ile babadan oğula geçtiği devlet tipidir. Bu devlet tipinde yasama, yürütme ve yargı (kuvvetler birliği çerçevesinde) tek kişide olduğu için monarşi aynı zamanda bir hükümet şeklidir.

Örneğin;Suudi Arabistan, Kanunuesasi öncesi Osmanlı Devleti

Meşruti Monarşi Nedir?

Egemenliğin kaynağı yine bir kişide olmakta ve bu kişi saltanat usulü başa gelmekte ise de iktidarını sınırlandıran ve onunla birlikte bu iktidarı kullanan seçimle başa gelmiş bir yasama organı ve bir de yürütme organının bulunduğu tip monarşilerdir, Bu monarşilerin en büyük özelliği yavaş yavaş demokrasi yönetimine doğru adım atıyor olmalıdır.

Örneğin; Kanunu esasi Dönemi Osmanlı Devleti,günümüz İngiIteresi

Teokratik Devlet Nedir?

Egemenliğin kaynağının Tanrı”ya dayandırıldığı devlet şeklidir. Din kuralları ile yönetilen devlettir.

Örneğin; Suudi Arabistan, (Bu ülke aynı zamanda monarşik bir ülkedir.) İran, Vatikan 5

Oligarşik Devlet Nedir?

Egemenliğin belirli bir zümre grup/topluluk tarafından kullanıldığı tip ülkelerdir.

Örneğin;
İsviçre, İran (Mollaların da yasama ve yürütme ile yargı yetkileri olduğu dikkate alındığında ve bu açıdan değerlendirildiğinde İran hem olígarşik hem de teokratik bir devlettir.)

Suudi Arabistan (Ülkenin kralı dışında tüm üst düzey bakanlık ve yöneticilerin yine Suudi ailesinden olması dikkate alınırsa Suudi Arabistan monarşik ve teokratik olmasının yanında aynı zamanda oligarşik bir yapı da göstermektedir.

Cumhuriyet Nedir?

Egemenliğin kaynağının halka dayandığı, halkın seçimle yasama ve yürütme organlarını belirlediği hatta bazı durumlarda yargı organının bazı üyelerinin de doğrudan halk ya da halkın seçtikleri tarafından seçilerek başa geldiği tür ülke tipidir.

Örneğin; Türkiye, Fransa, Almanya, Çin, İran (İran da halkın seçtiği yasama ve yürütme organı bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında İran aynı zamanda bir cumhuriyettir.)