Yürütmenin olağanüstü yönetim usulleri ile ifade edilmek istenen konular olağanüstü hal ilanı (OHÂL) ve sıkıyönetim ilanı konulardır. Yürütme organı Anayasa’dan doğrudan aldığı yetkiye dayanarak Anayasa’da belirtilen şartların gerçekleşmesi hâlinde yine Anayasa ve kanunlarda gösterilen usuller çerçevesinde OHÂL veya sıkıyönetim ilanı gerçekleştirir.
Olağanüstü Hal Nedir?
TBMM’nin OHÂL ilanı kararını onay veya değiştirerek onay kararı bir parlamento kararıdır.
Yaygın şiddet olayları neticesinde kamu düzenin ciddi şekilde bozulması nedeniyle OHAL ilanı söz konusu olduğunda cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulunun öncesinde MGK görüşü alması zorunludur. Ancak MGK görüşü almak zorunlu olmadığı gibi MGK görüşü bağlayıcı değil itişari niteliktedir. Ancak diğer sebeplerle OHÂL ilan ediliyorsa MGK görüşe aranmaz.
Olağanüstü Hal Sebepleri Nelerdir?
*Tabii afet, tehlikeli salgın hastalık, ağır ekonomik bunalım,
* Yaygın şiddet olayları neticesinde kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması.
Olağanüstü Hal Kanunu
*Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kurulunca OHÂL ilan edilir.
* OHAL ilanı kararı Resmi Gazete’de yayımlanır ve yayım ile yürürlüğe girer.
* OHÂL ilanı kararı yayımlandığı gün TBMM onayına sunulur, aksi taktirde OHAL hükümsüz kalır.
* TBMM, OHÂL ilanı kararını en geç 30 gün içerisinde onaylar, değiştirerek onaylar, değiştirerek onaylar veya reddeder.
* TBMM OHAL ilanı kararını reddederse en geç 7 gün içerisinde bu karar Resmî Gazete’de yayımlanır ve yayım ile yürürlükteki OHÂL kararı yürürlükten kalkar.
Olağanüstü Hal Süresi
OHÂL süresi en fazla 6 aya kadar olabilir, ancak süre dolmadan önce TBMM’ye başvurulması halinde TBMM her defasında 4 aya kadar süre uzatımları yapabilir.
Olağanüstü Hal Sonuçları Nelerdir?
*OHÂL ilanı ile vatandaşlara para, mal veya çalışma yükümlülükleri getirilebilir.
*Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kuruluna OHÂL KHK’si çıkarma yetkisi doğrudan doğruya anayasadan gelir.
*OHÂL bir ilin bir kısmı ya da tamamında ilan edilmiş ise o ilin valisi OHÂL valisi olur.
*Birden fazla ilde ilan edilmiş ise orası bir bölge teşkil eder ve OHÂL bölge valisi ataması yapılır.
*Kişilerin temel hak ve Özgürlüklerinde kısıtlama veya durdurma yoluna gidilebilir.
Sıkıyönetim Nedir?
Sıkıyönetim Sebepleri
*Olağanüstü hâli gerektiren sebeplerden daha ağır silahlı şiddet olayları neticesinde kamu düzenin ciddi şekilde bozulması
*Savaş hâli veya savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi
* Ayaklanma ve isyan halleri
* Cumhuriyete karşı eylemli kalkışma hallerinin bulunması
Sıkıyönetim Kanunu
*Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kurulunca sıkıyönetim ilan edilir.
*Sıkıyönetim ilan ile yürürlüğe girer.
* Sıkıyönetim ilanı kararı Resmî Gazete’de yayımlanır ve yayımlandığı gün TBMM onayına sunulur aksi halde sıkıyönetim hükümsüz kalır.
* TBMM sıkıyönetim kararını en geç 30 gün içerisinde onaylar veya reddeder.
*TBMM sıkıyönetim ilanı kararını reddederse en geç 7 gün içerisinde bu karar Resmî Gazete’de yayımlanır ve yayım ile yürürlükteki sıkıyönetim kararı yürürlükten kalkar.
Sıkıyönetim Süresi Ne Kadardır?
*Sıkıyönetim süresi en fazla 6 aya kadar ola bilir ancak süre dolmadan önce TBMM’ye başvurulması hâlinde TBMM her defasında 4 aya kadar süre uzatımları yapılabilir.
Sıkıyönetim Sonuçları
*Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kuruluna sıkıyönetim KHK’si çıkarma yetkisi doğrudan doğruya anayasadan gelir.
*Sıkıyönetim ilanı ile yönetim askerî makamlara geçer(sıkıyönetim komutanlıkları).
*Kişilerin temel hak ve özgürlüklerinde kısıtlama veya durdurma yoluna gidilebilir.
* Bazı suçların yargılaması sıkıyönetim ceza mahkemelerine intikal ettirilir.
* Sivil kolluk makamları askeri kolluk makamlarının emri altına girer.
Sıkıyönetim ilanı hâlinde cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kurulunun öncesinde MGK görüşü alması gerekmektedir. Bu defa da MGK görüşü almak zorunludur ancak MGK görüşü bağlayıcı değil istişari niteliktedir.
TBMM’nin sıkıyönetim ilanı kararını onay veya değiştirerek onay kararı bir parlamento kararıdır.
