Parlamento kararları, TBMM`nin iç yapısına ve çalışma düzenine ilişkin olarak veya TBMM’nin yürütme ve yargı organlarıyla ilişkileri çerçevesinde aldığı kararlardır. Parlamento kararları kanun dışındaki bütün işlemleri kapsar ve yargı denetimi dışındadır. Kanunların hepsi cumhurbaşkanı tarafından onaylanırken parlamento kararlarında böyle bir imzaya gerek yoktur.
Parlamento kararlarından sadece şu üçü Anayasa Mahkemesinin yargısal denetimine konu olabilir:
– TBMM İçtüzüğü (şekil ve esas bakımından)
– Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması
– Milletvekilinin vekilliğinin düşürülmesi
Parlamento kararları kanundan farklı olarak duruma, zamana ve kişiye özgü süreli kurallardır. Parlamento kararlarına Meclis kararları da denmektedir.
Parlamento Kararları Nelerdir?
-TBMM içtüzüğü
– Anayasa Mahkemesine üye seçimi
-Meclis başkanını seçimi
– Kamu baş denetçisinin seçimi
-RTÜK üyelerinin seçimi
-Sayıştay başkan ve üyelerinin seçimi
-Savaş ve seferberlik ilanı
– Milletvekilliğinin düşmesi kararı
-Sıkıyönetim ve olağanüstü hâl ilanının kabulü
– Yurt dışına asker gönderilmesi ve yurt dışından asker kabul edilmesi
-Tezkere ilanı asker
-TBMM seçimlerinin yenilenmesi
-Yasama dokunulmazlığının kaldırılması
-Cumhurbaşkanının vatana ihanetten suçlanması
Parlamento Kararı ile Kanun Arasındaki Fark
-Kanunlar cumhurbaşkanına sunulurken, parlamento kararları cumhurbaşkanının onayına sunulmaz. Bu nedenle kanun tekrar görüşülmek üzere geri gönderilirken meclis kararı geri gönderilmez.
-Kanunlar Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi iken, parlamento kararları kural olarak yargısal denetime tabi değildir.
-Kanunlar TBMM dışında toplama ve halka yönelik olarak çıkarılmış kurallar iken parlamento kararları TBMM içinde ve ya TBMM ile diğer organlar ve kurumlar arasında hüküm ifade eder.
-Kanunlar genel, soyut ve sürekli kurallar iken parlamento kararları özel, somut ve anlık kararlardır, sadece TBMM içtüzüğü süreklilik arz eden parlamento kararıdır.
İç Tüzük Nedir?
Anayasa’nın 95. maddesi, “Türkiye Büyük Millet ‘Meclisi çalışmalarını, kendi yaptığı iç tüzük hükümlerine göre yürütür.” demektedir.
TBMM İçtüzüğü yasama süresinde uyulması gereken düzenleme ve kuralları içerir ve İçtüzüğün yargısal denetimi anayasa mahkemesindedir.
İç tüzük sadece meclis çalışmalarıyla ilgili konular içerir. Bu nedenle bunun haricinde bir konuyu düzenlemesi ve uçuncu kışilere yukumlulük yüklenmesi söz konusu değildir.
Doğrudan doğruya vatandaşların hukuki durumunu etkileyici hükümlere yer verilmez.
Uluslararası Antlaşmaların Hukuki Niteliği
Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasa aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulmaz.
Uluslararası Antlaşmaların Usulü
Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve Milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.
Antlaşmaları imzalama yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir.
Kural olarak uluslararası antlaşmalara ancak meclis tarafından uygun bulunup, cumhurbaşkanınca onaylanarak yürürlüğe girebilir.
Uluslararası Antlaşmaların Usulünün İstisnası
– Türk kanunlarında değişiklik meydana getirmeyen antlaşmalar
– Süresi 1 yılı aşmayan anlaşmalar
– Bütçeye ek yüklemeyen anlaşmalar
– Türklerin yurt dışındaki mülkiyet hakkına zarar vermeyen anlaşmalar
– Ekonomik, ticari, teknik ve kültürel nitelikli anlaşmalar
– Ek protokoller ve uygulama anlaşmaları
Milletlerarası anlaşmalar kanun hükmündedir. Ancak kanunların Arıayasa’ya aykırı olmaları hâlinde Anayasa Mahkemesine dava yoluna gidilebilirken milletlerarası anlaşmaların Anayasaya aykırılıkları ileri sürülememektedir. Bu nedenle de milletlerarası antlaşmalara karşı yargı yolu kapalıdır.
Diğer taraftan 2004 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile temel hak ve özgürlükler ile ilgili bir kanun ile aynı konuyu düzenleyen bir uluslararası antlaşmanın çatışması durumunda anlaşma hükümlerinin esas alınarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
